Viva La Finland!

Die donkere dagen zijn voorbij gevlogen! Veel werken en veel genieten van het afwisselende leven hier. Ik zit hier alweer 2½ maand, en goed nieuws: ik blijf nog even! Contractverlenging voor de zomer behoort nu officieel tot de mogelijkheden.

De laatste paar weken waren vrij rustig, een welkome adempauze na de chaos van december en we verwachten deze week ook de vliegtuigen/bussen met Chinezen die hier hun Nieuwjaar komen vieren.

Er werd mij al beloofd dat januari en februari koude maar zonnige maanden zijn, en dat is tot nu toe ook zo. Het landschap is adembenemend mooi op zo’n zonnige dag. De donzige sneeuw glinstert en de lucht zit vol met felle kleuren omdat de zon nog steeds vrij laag blijft. Ik ben er gelukkig nog steeds niet aan gewend :). Mocht je dat dit jaar nog willen aanschouwen? Maart schijnt de beste maand te zijn met veel sneeuw en veel zon, en een stuk minder koud. 

Het is hier vandaag een koude (vanmorgen -28°) maar zonnige dag, en ik zit binnen, de hele dag, voor straf. Mijn gezicht is boos. Misschien heb je de foto van mijn dikke kop en gekleurde wangen al gezien, het voelt net zo fraai als het eruit ziet. Hoe dat zo gekomen is? Dat zal ik eens vertellen. Jullie hadden de reactie van mijn baas moeten zien, toen hij mijn gezicht zag….

Avontuurlijke escapades onder het Noorderlicht

Gisteravond ben ik bij een Finse collega achterop de sneeuwscooter gesprongen om het noorderlicht te gaan bekijken, en die vent kan rijden (of motor-skiën…of sneeuwscooteren…?). Met 60 – 100 km/h vlogen we door het donkere bos. De paden zijn niet bepaald glad en het was echt alles behalve comfortabel, maar wel super vet en doodeng tegelijk. Ik denk ook dat mijn armen nu een paar cm langer zijn door het vastklemmen met al dat gestuiter. Met het vizier van mijn helm dicht zag ik zo weinig, en ik moest wel fanatiek mee-leunen in de bochten dus hield ik de kap open. Alle aandacht ging naar het proberen om te blijven zitten en meebewegen, tot we bij het bevroren meer aankwamen. Is mijn bivakmuts zo bevroren? Dit voelt zo hard….. is dit mijn gezicht? …shit…. er zit geen gevoel meer in. Kira momentje #4. Daar was ik toch even in paniek, bang voor ‘frostbite’ (bevriezing). Ik had me niet helemaal gerealiseerd dat het -30°C was buiten en door de adrenaline voel je de kou niet, wat op zich een fantastisch systeem is! 

Nadat ik mijn wangen met mijn vervolgens ijskoude handen een beetje ontdooid had kon ik nog even van het noorderlicht genieten. Het gevoel, lees: de pijn bij opwarming, bleef gelukkig nog even weg tot we in de tipi het kampvuurtje aanstaken om verder op te warmen en worstjes te grillen. Het viel gelukkig dus allemaal wel mee. Mijn wangen zijn nu wat gezwollen, gekleurd en een beetje pijnlijk maar met een week zou de huid weer helemaal herstelt moeten zijn. Er is geen permanente schade. Frostbite is een serieuzer fenomeen dan ik dacht ik heb mijn lesje wel geleerd.

Soms voel ik me heel stoer tijdens de sneeuwscooter safaris, dat ik steeds beter met zo’n ding overweg kan. Training heb ik niet gehad, improviseren kun je leren. Maar na de vaardigheden die ik gisteravond heb gezien voel ik me net een kleuter op een driewieler die denkt: kijk, ik kan al fietsen! Als ik deze collega tijdens zo’n safari tegenkom, beide op de sneeuwscooter, geven we altijd even een high-5 als we elkaar passeren. Deze grapjas probeert dan ook altijd mijn want van mijn hand te graaien….wat meestal nog lukt ook. Ik heb leuke collega’s.

Frostbite & how to bite back

Maar dit hele verhaal heeft me ook aan het denken gezet: wat als het nou wel een keertje niet mee valt, wat moet je dan doen? Ik hoorde de roddel dat bij een andere tour-organisatie een toerist na het langlaufen met serieus bevroren vingers naar het ziekenhuis moest, dat hij/zij er nu waarschijnlijk een paar minder telt, en dat door langlaufen. En die sneeuwscooter-collega heeft ook een mooi paars frostbite vlekje op zijn wang dat over een paar weken/maanden verdwenen zou moet zijn. Verschillende gradaties dus.

Als je het internet mag geloven is een koud, tintelend gezicht al een teken dat je snel naar binnen moet, want stel je voor. Maar dat hoort toch gewoon bij de winter? Ik ervaar mijn werk helemaal niet als extreem of risicovol, we zijn nooit langer dan een paar uur aansluitend buiten. Alles kouder dan -15° C is gewoon koud, en ‘bevroren tenen’ heb ik elke dag wel, maar wanneer moet je nou echt oppassen? Toch kan een beetje research geen kwaad. Juf Kira zoekt het even uit, en zal jullie de walgelijke foto’s die daarbij horen besparen :).

‘Frostnip’, ‘Frostbite’ en alles daartussenin

Zoals we allemaal wel weten hanteert het lichaam een slimme regel als de lichaamstemperatuur dreigt te dalen door koude temperaturen, wind, hoogte of natte kleren: de vitale organen eerst. De bloedtoevoer naar delen verder van het hart, zoals vingers en tenen, wordt verminderd om verdere afkoeling te voorkomen. Lekker boeiend die tenen, zolang je longen het nog maar doen. 

Tussen koude handen en vingers amputeren zitten 4 ‘frostbite’ fasen: pre-vries, vries-dooi, vasculaire stase en late ischemie. 

Fase 1, frostnip (oppervlakkig): De huid is koud en wit van kleur, omgeven door ‘erytheem’ (rode kleurverandering van de huid, ontstaan als gevolg van vaatverwijding). De bloedtoevoer in de huid is sterk verminderd maar dit is slechts aan het oppervlak, er is nog niks bevroren, de huid is nog intact. Er is dus nog niks ergs aan de hand, maar het opwarmen van dergelijke vingers kan flink pijn doen.

Fase 2, de vries-dooi (oppervlakkig), is al een stuk serieuzer. Nu begint de echte bevriezing: bij snelle bevriezing ontstaan er ijskristalletjes in de cellen, bij langzame bevriezing vooral tussen de cellen. Dat vinden die cellen natuurlijk helemaal niet leuk, en als dat even aanhoudt drogen ze uit of worden ze lekgeprikt en gaan ze dood. Ook hier is de huid wit en omgeven door erytheem + eventueel blaren gevuld met vocht. Ook dit gaat echt flink pijn doen bij opwarming, en met blaren ziet het er misselijkmakend uit. 

Funfact: kikkers hebben iets heel slims ‘bedacht’ om te voorkomen dat hun cellen uitdrogen en lek geprikt worden als ze tijdens hun winterslaap een beetje bevriezen. Ze pompen die cellen vol met glucose, dat werkt als antivries. Bekijk dit filmpje maar eens: klik hier 

Fase 3, vasculaire stase (diep): nu wordt het echt naar. De huis is spierwit tot blauw, is hard en gevoelloos, eventueel blaren met vocht. Kortom, het ziet er al dood uit. De huid is hier ernstig beschadigd en genezing zal littekens achterlaten. 

Fase 4, late ischemie (diep): evidente diepe necrose, zeg maar dag tegen je tenen. In dit stadium kan er naast de huid ook spier en zelfs botweefsel afgestorven zijn. Als het ledemaat na enkele uren eenmaal opgewarmd is kan de dokter pas vaststellen hoeveel hij eraf moet hakken. Gebeurt dat niet, dan kleurt alles in de komende 9-15 dagen zwart en binnen anderhalve maand is het ledemaat volledig afgestorven.

Ja...en dan?

De eerste regel voor elke gradatie is dat je het aangedane lichaamsdeel zo snel mogelijk opwarmt, maar alleen als deze daarna niet opnieuw afkoelt/bevriest. Dit vergroot de schade namelijk direct. Uiteraard moet je ook inschatten of het slachtoffer in zijn geheel niet onderkoeld is. 

Opwarmen kan door middel van onderdompeling in lauw water, meestal is 5-8 minuten voldoende (dat zal lekker prikken) of door bijvoorbeeld je koude vingers onder je oksel te stoppen. Niet wrijven en niet bij een sterke hittebron zoals vuur of de kachel opwarmen. Paracetamol helpt niet alleen tegen de pijn maar ook bij eventuele ontstekingsreacties die daarna op gang kunnen komen. Tip van de dokter die ik op aandringen van mijn baas heb bezocht: neem voor een paar dagen antihistamine. De bevriezing wekt een soort allergische reactie op, vandaar mijn opgezwollen gezicht. Eén hooikoortspilletje per dag is voldoende. Gelukkig heb ik die altijd bij me, ook hier. Daarna lekker smeren met Bepanthen crème. 

Laat eventuele blaren heel, dat is een klusje voor de dokter.. Uiteraard moet je met alles ernstiger dan gradatie 1 ook gewoon naar de dokter/ziekenhuis gaan. Ook goed om te weten is dat als je dit grapje eens meegemaakt hebt, dan kans op herhaling op datzelfde ledemaat twee tot vier keer zo groot is. Ik ben er goed vanaf gekomen, het zal zich volledig herstellen maar het zal de rest van deze winter extra gevoelig blijven. 

Frostbite voorkomen is natuurlijk een veel beter idee dan genezen. Daarom moet je op de sneeuwscooter dus altijd je bivakmuts tot over je neus dragen en als je een beetje hard gaat, ook het vizier dichtklappen. Die collega had nog een andere leuke tip: duct tape op je wangen plakken. Zie het er maar weer af te krijgen….maar het helpt wel tegen bevriezing in de wind. Met duct tape, WD40 en tie rips kun je echt de hele wereld aan.

Bronnen: bron 1 & bron 2

Op z’n Fins! – Een land met meer sauna’s dan auto’s

Ik vind Finnen toffe peren. Dat baseer ik op zo’n 2½ aan observaties van deze noordelijke Homo sapienspopulatie in hun natuurlijke habitat. Voor ik naar Finland ging heb ik mijzelf een beetje ingelezen in de Finse cultuur, en dat maakte me een beetje bang. Volgens de stereotypen kunnen Finnen namelijk niet meer zeggen dan noodzakelijk, ‘small talk’ bestaat alleen in de sauna, gezelligheid kennen ze alleen binnen de afgebakende vrienden- en familiekringen en emoties zijn gewoon overbodig. Ze zijn super verlegen en hun ‘personal space’ cirkel heeft een diameter die minstens 5x zo groot is als die van ons en dat kan makkelijk als je kijkt naar de bevolkingsdichtheid. Kortom: het zouden koude, afstandelijke mensen moeten zijn die ook nog eens niet vooruitstrevend zijn. Past wel bij het klimaat waarin ze leven ;).

Funfact: Finland is 8x zo groot als Nederland en telt nog geen 5.5 miljoen inwoners (16,4 mensen per km²). Zo’n 10% hiervan woont in Helsinki. NL heeft er intussen 17.5 miljoen (411,3 mensen per km²!!!). Lapland telt slechts 200.000 (=2 inwoners/km). Met zoveel ruimte om je heen hoef je ook helemaal niet zo sociaal te zijn. Er zijn in Lapland ongeveer evenveel rendieren als mensen. (klik hier voor de bron)

Dan nu de waarheid: het is een klein beetje waar, maar in een hoeveelheid waarin het vooral positief is. Finnen zijn inderdaad vrij verlegen (sommigen totaal niet trouwens, maar die variatie heb je altijd). Ze houden helemaal niet van opscheppen en ze zijn blij met wat ze hebben. Als het naar behoren functioneert dan hoeft het niet nieuwer/groter/meer/moderner. Dat vind ik persoonlijk een hele mooie eigenschap, zeker als je kijk naar de Nederlandse consumptiemaatschappij en hoeveel nieuwe Action-troep er elk seizoen weer in de vensterbank word gezet. Hier moet ik wel bij zeggen dat Finland in sommige dingen wel 10 jaar achterloopt... de muziek in de kroeg bijvoorbeeld. Finnen streven over het algemeen wat minder luxe na en zijn dus ook wat relaxeter op het werk. 

Dat maakt ze zeker geen mindere collega’s, integendeel zelf. Het stereotype dat ze bijzonder zelfstandig en verantwoordelijk zijn is absoluut waar, en dat wordt ook van import-collega’s verwacht. Hier krijg je een taak en je wordt erop vertrouwd dat je deze naar behoren uitvoert. Als er een probleem is dan geef je dat aan, verwacht niet dat je baas gaat vragen of alles wel oké is. Geen gepamper en gezeur. Dat klinkt wel erg hard en in het begin is het even wennen, maar mijn ervaring is dat iedereen onwijs behulpzaam is. Het maakt niet uit wat je vraagt, altijd zonder zuchten of zeuren. Een duimpje omhoog voor de werkcultuur dus.

Die ‘small talk’ is wel een interessante. Finnen zijn hartstikke vriendelijk, maar voelen inderdaad niet de behoefte om met iedereen een praatje te maken. Ze hebben niet zoveel woorden nodig en iedereen gaat zijn/haar eigen gang. De beste of slechtste dag van de week, het is niet aan ze af te lezen. Maar als je ze vraagt hoe het met ze gaat, kun je een uiterst eerlijk en soms uitgebreid antwoord verwachten. Ze zijn gewoon intens eerlijk, in alles. Ben ik een middagje met een Finse collega op pad, krijg ik ’s avonds een berichtje dat hij het misschien niet had laten zien, maar dat hij het een fijne samenwerking vond. Dat is toch super schattig! En zo zijn er meer van dat soort gevallen, ze doen niet aan lichaamstaal, ze zeggen precies waar het op staat. Ook hier is de ik-vertrouw-op-jou-factor groot.

Dan nu het spannende gedeelte… hoe daten Finnen? Ook hier is het stereotype voor een groot deel van de jonge jongens waar: ze moeten zich eerst klemzuipen voor ze een gesprek aangaan. Iets waar Finse meiden nog wel eens over klagen. Maar die Finse meiden tussen de 18-25 jaar, en dit is iets wat internet mij niet had vertelt, zitten vaak helemaal vol geplamuurd. Het is een bijzondere make-up cultuur. Ook de kleding sluit daarbij aan. Ik kan uit persoonlijke ervaring mededelen dat na een paar biertjes bij -23°C in een panty naar huis waggelen geen pretje is, maar Finse meiden houden stug vol. Bikkels. Wie ‘mooi’ wil zijn moet pijn lijden, of in ieder geval kou.

In de kroeg hoef je dus geen spontane interactie met een nuchtere Fin te verwachten, Tinder is ideaal voor deze mensen en wordt dan ook veel gebruikt. Persoonlijk vind ik het helemaal niet erg dat jongens me gewoon met rust laten als ik een biertje drink, gewoon in mijn skibroek aan de bar. Maar als je dan een biertje gaat drinken mét iemand, dan komt de ware Finse directheid snel boven. Lichaamstaal aflezen is overbodig, je kunt na twee drankjes gewoon gelijk de Finse joker inzetten: “nog een biertje doen in mijn sauna?”. Ik kan die directheid zeker waarderen, al kwam deze vraag wat onverwacht gezien mijn lichaamstaal er niet om vroeg.

Tot mijn verbazing, na gelezen te hebben dat ze zo verlegen en enigszins ouderwets zijn, zijn Finnen heel modern in hun standaarden omtrent seks. Je mag hier doen wat je wil, daten wie je wil en na een kusje ben je niet gelijk exclusief. Erg relaxt allemaal, vergelijkbaar met Nederland.

Funfact: Finland wordt ook wel het land van de 1.000 meren genoemd, maar eigenlijk telt dit land zo’n 187.900. Ja….dat zijn er veel. Bijna elke Finse familie heeft een zomerhuisje aan een van die meren. Daar brengen ze onder andere de midzomernacht (21 juni) door, in de sauna uiteraard. Tijdens dit saunabezoek slaan ze zichzelf met berkentakken…zou goed zijn voor de doorbloeding ofzo maar eigenlijk is het gewoon best een gekke gewoonte. (Klik hier voor meer rare sauna-gewoonten)

Wil je meer leuke feitjes over Finland weten? Klik hier. Dit zijn precies die gekke Finse dingen die mij ook op zijn gevallen! 

Arctic Rally Rovaniemi

Van 24 t/m 26 januari werd hier in Rovaniemi omgeving de Arctic Rally gehouden en speciaal voor mijn lieve lezers ben ik achter de schermen geslopen om verslag uit te brengen!

Grapje natuurlijk. Ik heb toevallig één van de coureurs ontmoet die zo lief was om me mee te nemen en een stukje van de race en “backstage” te kijken, en al mijn rally-gerelateerde vragen te beantwoorden. Laat ik nou toevallig een zwak hebben voor mooie & snelle auto’s. Deze leuke Oostenrijker en zijn Finse co-driver gingen helaas niet zo lekker van start, de schakelbak was al snel uitgeschakeld. Het probleem was opgelost, tot ze op dag twee nog een poging tot deelname deden. Heel jammer natuurlijk, maarja als hij wel had kunnen racen hadden we niet samen naar de race kunnen kijken. Daarna een spannend ritje naar de pizzatent, al driftend de stad door. Deze man kan rijden. Af en toe probeer ik dat dan heel schattig een beetje na te doen… ik blijf nog wel even oefenen.

De rally afterparty was een leuk feestje. Jammer dat mijn verzoek tot uitslapen niet werd gehonoreerd en ik om 7.15 mocht beginnen, met autorijden.... 

Dus hoe wordt je nou een rally racer? Nou…als je vader het ook is bijvoorbeeld. Na de race nog even 3 weken in Levi werken als instructeur voor de Porsche Ice Experience, een maand vakantie en dan de volgende rally rijden. Klinkt goed. Als ik later groot ben wil ik ook wel rallycoureur worden.

Ondertussen probeer ik vooral geen dieren aan te rijden. Een rendier op de weg ziet iedereen wel, maar de toeristen keken me laatst heel raar aan toen ik opeens begon te remmen en riep: “no little creature, noooo!”. Er rende een klein knaagdier de weg op, en zij hadden dat niet gezien maar ik wel. Het verhaaltje liep goed af, het beestje keerde op tijd om. Naast kleine diertjes zijn er ook nog elanden die zich in de bosjes verstoppen om mij te laten schrikken… leuk hoor, verstoppertje spelen in het donker.

Näkemiin!

Mocht je mijn hoofd en mijn verhalen nog steeds niet zat zijn, ik heb sinds kort ook Instagram: kirarokx

(ook ik loop soms 10 jaar achter)